25 Ιανουαρίου
Καλημέρα και χρόνια πολλά σε όσους γιορτάζουν σήμερα του Αγίου Γρηγορίου.
Η μέρα είναι βροχερή. Τα σύννεφα είναι πάνω από την πατρίδα μας.
Όμως είναι Κυριακή, ημέρα ξεχωριστή της εβδομάδας, και
ειδικά σήμερα τη φωτίζει ένα λαμπρό αστέρι της Ορθοδοξίας,
ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος.
.jpg)
Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος
Ἕνας ἀπό τούς «τρεῖς μεγίστους φωστῆρας τῆς Τρισηλίου Θεότητος», ἀπό τούς τρεῖς Ἱεράρχες, τούς προστάτες τῶν γραμμάτων καί τῆς παιδείας, πού ἑορτάζονται στίς 30 Ἰανουαρίου, εἶναι καί ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Ὁ Γρηγόριος εἶδε τό φῶς τῆς ζωῆς τό 328 μ.Χ. στή μικρή πολιτεία τῆς Καππαδοκίας, τήν Ἀριανζό. Δῶρο τοῦ Θεοῦ ἦταν καί αὐτός καί τ᾿ ἀδέλφια του, Γοργονία καί Καισάριος, στίς πολλές καί πύρινες προσευχές τῆς μητέρας τους Νόννας.
Ἡ εὐλάβεια καί ἡ πίστη τῆς μάνας μεταδόθηκε ἁπαλά καί στίς ψυχές τῶν παιδιῶν καί ἰδιαίτερα τοῦ Γρηγορίου, γιά τόν ὁποῖον ἡ μητρική καρδιά εἶχε μεγάλες καί ἅγιες προσδοκίες.
Ὁ Γρηγόριος τά πρῶτα γράμματα τά ἔμαθε ἐκεῖ στήν πατρίδα του ἔχοντας δασκάλους του σπουδαγμένους συγγενεῖς του.
Ὕστερα, μεγαλώνοντας καί ποθώντας περισσότερη γνώση, ἁπλώθηκε σιγά-σιγά στά σπουδαῖα πνευματικά κέντρα τῆς ἐποχῆς του: Καισάρεια Καππαδοκίας, Καισάρεια Παλαιστίνης, Ἀντιόχεια, Ἀλεξάνδρεια.
Ἦρθε καί στήν Ἀθήνα ὁ Γρηγόριος καί φοίτησε στή φιλοσοφική σχολή της, πού εἶχε τότε μεγάλη φήμη καί συγκέντρωνε πολλούς νέους φοιτητές. Σἐ λίγο ἔφθανε στήν Ἀθήνα γιά σπουδές καί ὁ Βασίλειος, πού ὁ Γρηγόριος εἶχε πρωτογνωρίσει στήν Καισάρεια τῆς Καππαδοκίας.
Τί χαρά μεγάλη στή συνάντησή τους! Οἱ δύο αὐτοί σεμνοί νέοι πού τούς ἕνωνε ἡ κοινή πίστη, ἡ πίστη τοῦ Χριστοῦ, ἔγιναν τόσο στενοί φίλοι, ὥστε νά γράφει ὁ Γρηγόριος ὅτι ἦσαν μία ψυχή σέ δύο σώματα, τόση ὁμοψυχία! Δέν ἦσαν ἀκόμη βαπτισμένοι - ὁ νηπιοβαπτισμός καθιερώθηκε ἀργότερα - ἀλλά ἡ ζωή τους ἦταν πολύ προσεκτική καί τά ὁράματά τους ἀνώτερα. Ὑπῆρχε ἀκόμη εἰδωλολατρία στήν Ἀθήνα τῆς ἐποχῆς τους, ὅμως οἱ δύο αὐτοί λαμπροί νέοι ἤξεραν πῶς νά πορευθοῦν.
Γι᾿ αὐτούς, ὅπως γράφει καί πάλι ὁ Γρηγόριος, δύο δρόμοι ὑπῆρχαν: ἕνας - ὁ σημαντικότερος - πού ὁδηγοῦσε στήν Ἐκκλησία, καί ἕνας δεύτερος πού ὁδηγοῦσε στίς σχολές τους.*
Μάλιστα δημιούργησαν καί μέ ἄλλους πιστούς σπουδαστές τόν πρῶτο Χριστιανικό Φοιτητικό Σύλλογο, πού τούς στερέωνε στήν πίστη καί στά ἰδανικά τους.
.jpg)
Κύριες σπουδές τοῦ Γρηγορίου ἦσαν ἡ ρητορική καί ἡ φιλοσοφία. Τόσο δέ ἀπέδωσε σ᾿ αὐτές, ὥστε στό τέλος τῶν σπουδῶν του οἱ φοιτητικοί σύλλογοι τόν ἀνάγκασαν νά παραμείνει στήν Ἀθήνα, προσφέροντάς του καθηγητική ἕδρα, γιά νά διδάξει φιλοσοφία! Χωρίς ὁ ἴδιος νά τό θέλει. Ἀλλά ἡ Ἀθήνα δέν θά τόν «αἰχμαλωτίσει» γιά πολύ. Τήν ἐξαιρετική αὐτή, γιά πολλούς, σταδιοδρομία τήν διέκοψε, γιά νά βρεθεῖ στή Ναζιανζό, ὅπου ἐπίσκοπος ἦταν ὁ πατέρας του, Γρηγόριος κι αὐτός, καί ὅπου βαπτίσθηκε, πράγμα πού τόσο πολύ ἐπιθυμοῦσε. Σέ λίγο θά γινόταν ἱερεύς, ἀφιερώνοντας τελείως τόν ἑαυτό του στόν Θεό. Ἀπό τήν πόλη Ναζιανζό, ὅπου πολλές φορές διακόνησε, ἐπονομάσθηκε Ναζιανζηνός.
Τά χρόνια περνοῦσαν καί ὁ Γρηγόριος βάθαινε στή θεολογική κατάρτισή του. Ὅλο καί περισσότερο προσέγγιζε τό μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὅλο καί περισσότερο ἀποκαλυπτόταν τό ὀρθόδοξο φρόνημά του. Καί ἡ φήμη του ἔτρεχε.
Ἔτσι τό 378 μ.Χ. κλήθηκε στήν Κωνσταντινούπολη, ὡς ὁ πιό κατάλληλος γιά νά κηρύξει τά ὀρθόδοξα δόγματα σέ μιά περίοδο πού οἱ αἱρετικοί Ἀρειανοί εἶχαν καταλάβει ὅλους τούς Ὀρθόδοξους Ναούς. Ἐκεῖ σ᾿ ἕνα εὐκτήριο οἶκο, πού ὀνομάσθηκε Ἀναστασία, μέσα σ᾿ ἕνα ἐξαιρετικά ἐκφοβιστικό κλίμα πού καλλιεργοῦσαν οἱ αἱρετικοί, αὐτός θαρραλέος καί ἀτρόμητος καί ἀνυποχώρητος ἄρχισε νά ἐκφωνεῖ τούς περίφημους - πέντε - θεολογικούς του λόγους καί ἐστερέωσε τήν Ὀρθόδοξη πίστη στό δόγμα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Τόσο ὥστε ὅ,τι εἶπε ὁ Γρηγόριος νά εἶναι αὐθεντία καί νά θεωρεῖται ὁ ἴδιος «μέτρον Ὀρθοδοξίας». Οἱ Ὀρθόδοξοι ἐνισχύθηκαν. Οἱ Ἀρειανοί κατατροπώθηκαν. Οἱ ἱεροί Ναοί ξαναγύρισαν στούς Ὀρθοδόξους.
Ὅλοι τώρα στήν Κωνσταντινούπολη προσβλέπανε στό πρόσωπό του μέ θαυμασμό. Ἀσκητική ἡ μορφή του, ἀλλά γιγαντιαῖο τό πνεῦμα του κατευθυνόμενο ἀπό τό Ἅγιον Πνεῦμα. Τότε καί ὁ πιστός αὐτοκράτορας Θεοδόσιος, ἀντιλαμβανόμενος τήν τεράστια ἀκτινοβολία του, τόν κατέστησε Ἀρχιεπίσκοπο Κων/πόλεως.
Ὁ Γρηγόριος ἐξαναγκάσθηκε νά δεχθεῖ τό ἀξίωμα. Αὐτός τό καθῆκον του εἶχε κάνει. Τώρα ἤθελε νά ἀποσυρθεῖ. Ὅμως δέν τόν ἄφηνε ὁ λαός, πού ἔνοιωθε ἀσφαλισμένος στήν παρουσία του. Καί ἔμεινε.
Ὡστόσο βρέθηκαν κάποιοι ν᾿ ἀμφισβητήσουν τήν θέση του. Καί ὁ Γρηγόριος; Ἀφιλόδοξος, ταπεινός, παρά τό βαθύ αἴσθημα τοῦ ἀδικημένου, προβαίνει στήν ἡρωϊκή του πράξη, πού τόν ὕψωσε ἀφάνταστα: Μέσα σέ πολύ συγκινητική ἀτμόσφαιρα παραιτεῖται ἀπό τόν ἀρχιεπισκοπικό θρόνο, γιά νά μείνει ἡ εἰρήνη στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ!
Ὕστερα ἀπεσύρθη στήν πατρίδα του Ἀριανζό, ὅπου τελείωσε τήν ἐπίγεια ζωή του τό 390 μ.Χ.Κάτοχος μεγάλης κλασσικῆς παιδείας, ἔθεσε τόν πλοῦτο τῶν γνώσεών του καί τό λογοτεχνικό του τάλαντο στήν ὑπηρεσία τῆς πίστεως, εἴτε διατυπώνοντας τό ὀρθό δόγμα, εἴτε χειραγωγώντας στήν κατανόηση καί βίωση τῶν μεγάλων ἀληθειῶν τοῦ Εὐαγγελίου.
Ἡ Ἐκκλησία τόν ἀνύψωσε καί τόν τίμησε ἰδιαίτερα ἀποδίδοντάς του τόν τίτλο «Θεολόγος», πού μόνο γιά τρεῖς ἐπεφύλαξε.*
Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στίς 25 Ἰανουαρίου, ἐκτός τῆς κοινῆς ἑορτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν στίς 30 Ἰανουαρίου.
*Γρηγορίου Θεολόγου, Ἐπιτάφιος εἰς τόν Μέγαν Βασίλειον, κεφ. ΚΑ΄
*Οἱ ἄλλοι δύο εἶναι: Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος καί Ἅγιος Συμεών, ὁ νέος Θεολόγος