τα μυστικά της γιαγιάς μου
Θα καταθέσω λοιπόν και εγώ σε αυτήν την αγαπημένη ομάδα, όχι κάποια συνταγή, ούτε κάποια φωτογραφία, αλλά μία κατάθεση ανατολίτικης ψυχής, μιας Σμυρνιάς, μιας «παστρικιάς» νοικοκυράς, της γιαγιάς μου, προς όλες τις γυναίκες…
Γεννημένη λοιπόν και εγώ στην Αλεξανδρούπολη, γόνος
ανατολίτικης οικογένειας, έμαθα από μικρή από την γιαγιά την Σμυρνιά, τα
μυστικά της κουζίνας… δεν θα μιλήσω για συνταγές, αλλά για καλά κρυμμένα
μυστικά που νοστιμίζουν το φαγητό και κάνουν το τραπέζι να
είναι μία ιεροτελεστία…
Θυμάμαι από μικρό παιδί την ευλάβεια που υπήρχε για όλη αυτήν την
ιεροτελεστία του φαγητού. Από νωρίς το πρωί, μοσχομύριζε ο
καφές.. Καφές, μερακλίδικος, με μπόλικο καϊμάκι σερβιρισμένος σε δίσκο
επάργυρο στολισμένο με λευκή δαντέλα, σε πανέμορφα
φλυτζανάκια με ολόχρυσες μπορντούρες .. Πάντα αντικριστά το ποτήρι
με το κρύο νερό και το λουκούμι... Αχ αυτά τα λουκούμια !!!
- Στον κύρη σου γιαβρούμ, με έλεγε, τον καφέ με το λουκούμι να τον σερβίρεις!! Κοίτα την μάνα σου .. Σερμπέτ γιαβρούμ, τον δίνει τον
κύρη της να πάνε κάτω τα φαρμάκια, να ξεκινήσει γλυκά η
μέρα!! Και πέρασαν τα χρόνια, και αυτή η εικόνα
καθημερινά… έχουν πατήσει πια τα ογδόντα οι γονείς μου, αλλά κάθε μέρα αχάραγα
ακόμη, το μπακιρένιο μπρίκι μπαίνει στην χόβολη για να σερβίρει τον
καφέ… Στα ίδια φλυτζανάκια, χρόνια τώρα, με την ίδια ευλάβεια, με τον ίδιο σεβασμό στον κύρη της, η μάνα μου, γιαγιά
πλέον η ίδια, σερβίρει τον μερακλίδικο καφέ...
……Το μεσημέρι, γυρνούσαμε μπαϊλντισμένα από το σχολείο ή από τις αλάνες που αλητεύαμε, στο σπίτι. Πάντα λευκό λινό τραπεζομάντηλο στρωμένο στο τραπέζι και το φαγητό στον τέντζερη να αχνίζει.. Ποτέ δεν ξεκινούσαμε να τρώμε εάν δεν ερχόταν στο σπίτι μας ο πατέρας από την δουλειά. Δεν πα να γκρινιάζαμε ότι πεινάμε, να μας έχει κόψει η λόρδα... Καθόταν ο πατέρας στο τραπέζι, πρώτα σερβίραν τον κύρη και μετά γύρω - γύρω μαζεμένη όλη η φαμίλια.. Το φαγητό αχνιστό, δίπλα η σαλάτα και το αχνιστό ψωμί. Το ψωμί, ζυμωμένο από τα χέρια της γιαγιάς στην σκάφη και ψημένο στον φούρνο με τα ξύλα. Όταν το έβγαζε από τον φούρνο, μοσχομύριζε όλη η γειτονιά και εκείνη έβγαινε στην γειτονιά να μας φωνάξει να πάμε να φάμε φέτες με βούτυρο και ζάχαρη!! Μμμμ ….…εάν δεν έχεις φάει ψωμί ζυμωτικό με βούτυρο και ζάχαρη δεν ξέρεις τι πάει να πει γλυκό !!!!
Η συμβουλή της γιαγιάς που θυμάμαι και εφαρμόζω με θρησκευτική ευλάβεια είναι: τα καλά σερβίτσια και τα ασημένια μαχαιροπίρουνα στον κύρη σου και στα παιδιά σου! Δεν είναι για τους ξένους αυτά, για μας είναι!! Να τα χαίρεσαι κοκόνα μου!! Και έτσι όπως καταλαβαίνετε, εγώ καλά σερβίτσια δεν έχω, αλλά καθημερινά σε κολονάτα ποτήρια και σε πορσελάνες σερβίρω την φαμίλια!!!
Το πλούσιο τραπέζι δεν το κάνουν τα ακριβά φαγητά, ούτε οι γκουρμέ γεύσεις... Ένα καθαρό λευκό τραπεζομάντιλο με δαντέλα πλεγμένη από τα χέρια της μακαρίτισσας γιαγιάς, φαγητά ανατολίτικα από συνταγές χαμένες στα βάθη των χρόνων, γεύσεις Ανατολής και κυρίως ..όλη η φαμίλια γύρω από το τραπέζι. Αυτή η ιερή ώρα του τραπεζιού, μία λειτουργία , μία ιεροτελεστία , όπου το φαγητό το νοστιμίζει η αγάπη και η φροντίδα της μάνας νοικοκυράς. Μαγειρεμένα με απλότητα, αλλά με περίσσεια αγάπη. Τα σουτζουκάκια με την σάλτσα που βουτούσαμε το ψωμί, το τας κεμπάπ και τα πιλάφια, η αχνιστή φασολάδα και οι φακές, ακόμη και οι τηγανιτές πατάτες με μπόλικη ρίγανη από πάνω, είχαν μία άλλη νοστιμιά.. Την νοστιμιά της αγάπης της μάνας…
-Τζιέρι μου, σε είπα τα μακαρόνια δεν είναι φαγητό!!! Αχ αυτή ανατολίτικη νοοτροπία που θέλει το τραπέζι στρωμένο με ποικιλία φαγητών!!! Που να τολμήσω να το πω ότι έχω σερβίρει για φαγητό μεσημεριανό μακαρόνια… Θα τρίζουν τα κόκαλα της μακαρίτισσας γιαγιάς μου!! Δεν υπήρχε περίπτωση στο τραπέζι να μην υπήρχαν τουλάχιστον δύο ειδών φαγητά!! Τα μακαρόνια, οι πατάτες, το πιλάφι , ήταν πάντα το συνοδευτικό. Τετάρτη και Παρασκευή λαδερό, μετά το φαγητό απαραίτητα γλυκό!! Αφού μαζεύονταν τα πιάτα, ερχόταν η ώρα του γλυκού. Τα ταψιά γεμάτα από σοροπιαστά, μπακλαβά, κιουνεφέ, γαλακτομπούρεκο, σεκέρ παρέ, ταούκ κιοκτσού, εκμέκ!! Όλα φτιαγμένα από τα χέρια της γιαγιάς με φρέσκο βούτυρο, μπόλικο σορόπι και πολύ μεράκι!! Σκεπασμένα πάντα με καθαρή πετσέτα όταν έβγαιναν από το φούρνο, ενώ παρακαλούσαμε εμείς τα μικρά να μας δώσει η γιαγιά την κουτάλα για να γλύψουμε το σορόπι. Και αυτή τάχα μας μάλωνε, αλλά πάντα στην κατσαρόλα άφηνε στον πάτο ένα κουτάλι σορόπι να δοκιμάσουμε εάν πέτυχε ντεμέκ!! Αχ βρε γιαγιά….
Όλες οι συνταγές γραμμένες σε ένα τεφτέρι κιτρινισμένο, μισά ελληνικά –
μισά τούρκικα, αναλογία σε οκάδες, αλλά όλες μύριζαν τόσο γλυκά!!!
Παρακαταθήκη ιερή!!!
Μία παρακαταθήκη λοιπόν, που προχθές που βρέθηκα στην Αδριανούπολη στην Τουρκία, μου ξύπνησε τόσες αναμνήσεις… Έμεινα να χαζεύω τα μπακίρια, τους δίσκους και τα σερβίτσια, τα λευκά λινά τραπεζομάντηλα και τα ασημένια μαχαιροπίρουνα…
Κορίτσια βγάλτε ξεχασμένες συνταγές, στρώστε τα κεντητά τραπεζομάντηλα της γιαγιάς σας και βγάλτε από τους μπουφέδες τα «καλά» σερβίτσια... Ένα τραπέζι στρωμένο με λευκό λινό τραπεζομάντηλο, ένα βάζο με τριαντάφυλλα από τον κήπο, τα καλύτερα σερβίτσια για τους δικούς μας ανθρώπους και φαγητό αχνιστό στον τέντζερη… Και γύρω όλη μαζεμένη η φαμίλια, γιατί όπως έλεγε και η γιαγιά μου είναι αμαρτία να τρώει κανείς μόνος του… Και μετά το γλυκό, τζάνεμ, το γλυκό μην ξεχάσεις, γιατί η ζωή θέλει σεκέρ παρέ για να την ζήσεις!!!
……Το μεσημέρι, γυρνούσαμε μπαϊλντισμένα από το σχολείο ή από τις αλάνες που αλητεύαμε, στο σπίτι. Πάντα λευκό λινό τραπεζομάντηλο στρωμένο στο τραπέζι και το φαγητό στον τέντζερη να αχνίζει.. Ποτέ δεν ξεκινούσαμε να τρώμε εάν δεν ερχόταν στο σπίτι μας ο πατέρας από την δουλειά. Δεν πα να γκρινιάζαμε ότι πεινάμε, να μας έχει κόψει η λόρδα... Καθόταν ο πατέρας στο τραπέζι, πρώτα σερβίραν τον κύρη και μετά γύρω - γύρω μαζεμένη όλη η φαμίλια.. Το φαγητό αχνιστό, δίπλα η σαλάτα και το αχνιστό ψωμί. Το ψωμί, ζυμωμένο από τα χέρια της γιαγιάς στην σκάφη και ψημένο στον φούρνο με τα ξύλα. Όταν το έβγαζε από τον φούρνο, μοσχομύριζε όλη η γειτονιά και εκείνη έβγαινε στην γειτονιά να μας φωνάξει να πάμε να φάμε φέτες με βούτυρο και ζάχαρη!! Μμμμ ….…εάν δεν έχεις φάει ψωμί ζυμωτικό με βούτυρο και ζάχαρη δεν ξέρεις τι πάει να πει γλυκό !!!!
Η συμβουλή της γιαγιάς που θυμάμαι και εφαρμόζω με θρησκευτική ευλάβεια είναι: τα καλά σερβίτσια και τα ασημένια μαχαιροπίρουνα στον κύρη σου και στα παιδιά σου! Δεν είναι για τους ξένους αυτά, για μας είναι!! Να τα χαίρεσαι κοκόνα μου!! Και έτσι όπως καταλαβαίνετε, εγώ καλά σερβίτσια δεν έχω, αλλά καθημερινά σε κολονάτα ποτήρια και σε πορσελάνες σερβίρω την φαμίλια!!!
Το πλούσιο τραπέζι δεν το κάνουν τα ακριβά φαγητά, ούτε οι γκουρμέ γεύσεις... Ένα καθαρό λευκό τραπεζομάντιλο με δαντέλα πλεγμένη από τα χέρια της μακαρίτισσας γιαγιάς, φαγητά ανατολίτικα από συνταγές χαμένες στα βάθη των χρόνων, γεύσεις Ανατολής και κυρίως ..όλη η φαμίλια γύρω από το τραπέζι. Αυτή η ιερή ώρα του τραπεζιού, μία λειτουργία , μία ιεροτελεστία , όπου το φαγητό το νοστιμίζει η αγάπη και η φροντίδα της μάνας νοικοκυράς. Μαγειρεμένα με απλότητα, αλλά με περίσσεια αγάπη. Τα σουτζουκάκια με την σάλτσα που βουτούσαμε το ψωμί, το τας κεμπάπ και τα πιλάφια, η αχνιστή φασολάδα και οι φακές, ακόμη και οι τηγανιτές πατάτες με μπόλικη ρίγανη από πάνω, είχαν μία άλλη νοστιμιά.. Την νοστιμιά της αγάπης της μάνας…
-Τζιέρι μου, σε είπα τα μακαρόνια δεν είναι φαγητό!!! Αχ αυτή ανατολίτικη νοοτροπία που θέλει το τραπέζι στρωμένο με ποικιλία φαγητών!!! Που να τολμήσω να το πω ότι έχω σερβίρει για φαγητό μεσημεριανό μακαρόνια… Θα τρίζουν τα κόκαλα της μακαρίτισσας γιαγιάς μου!! Δεν υπήρχε περίπτωση στο τραπέζι να μην υπήρχαν τουλάχιστον δύο ειδών φαγητά!! Τα μακαρόνια, οι πατάτες, το πιλάφι , ήταν πάντα το συνοδευτικό. Τετάρτη και Παρασκευή λαδερό, μετά το φαγητό απαραίτητα γλυκό!! Αφού μαζεύονταν τα πιάτα, ερχόταν η ώρα του γλυκού. Τα ταψιά γεμάτα από σοροπιαστά, μπακλαβά, κιουνεφέ, γαλακτομπούρεκο, σεκέρ παρέ, ταούκ κιοκτσού, εκμέκ!! Όλα φτιαγμένα από τα χέρια της γιαγιάς με φρέσκο βούτυρο, μπόλικο σορόπι και πολύ μεράκι!! Σκεπασμένα πάντα με καθαρή πετσέτα όταν έβγαιναν από το φούρνο, ενώ παρακαλούσαμε εμείς τα μικρά να μας δώσει η γιαγιά την κουτάλα για να γλύψουμε το σορόπι. Και αυτή τάχα μας μάλωνε, αλλά πάντα στην κατσαρόλα άφηνε στον πάτο ένα κουτάλι σορόπι να δοκιμάσουμε εάν πέτυχε ντεμέκ!! Αχ βρε γιαγιά….
Όλες οι συνταγές γραμμένες σε ένα τεφτέρι κιτρινισμένο, μισά ελληνικά –
μισά τούρκικα, αναλογία σε οκάδες, αλλά όλες μύριζαν τόσο γλυκά!!!
Παρακαταθήκη ιερή!!! Μία παρακαταθήκη λοιπόν, που προχθές που βρέθηκα στην Αδριανούπολη στην Τουρκία, μου ξύπνησε τόσες αναμνήσεις… Έμεινα να χαζεύω τα μπακίρια, τους δίσκους και τα σερβίτσια, τα λευκά λινά τραπεζομάντηλα και τα ασημένια μαχαιροπίρουνα…
Κορίτσια βγάλτε ξεχασμένες συνταγές, στρώστε τα κεντητά τραπεζομάντηλα της γιαγιάς σας και βγάλτε από τους μπουφέδες τα «καλά» σερβίτσια... Ένα τραπέζι στρωμένο με λευκό λινό τραπεζομάντηλο, ένα βάζο με τριαντάφυλλα από τον κήπο, τα καλύτερα σερβίτσια για τους δικούς μας ανθρώπους και φαγητό αχνιστό στον τέντζερη… Και γύρω όλη μαζεμένη η φαμίλια, γιατί όπως έλεγε και η γιαγιά μου είναι αμαρτία να τρώει κανείς μόνος του… Και μετά το γλυκό, τζάνεμ, το γλυκό μην ξεχάσεις, γιατί η ζωή θέλει σεκέρ παρέ για να την ζήσεις!!!
Πολυχρονία Τσαγκούρια
σήμερα 2 Απριλίου γιορτάζουν:
- Όσιος Τίτος ο Θαυματουργός
- Άγιοι Αιδέσιος και Αμφιανός οι αυτάδελφοι
- Άγιος Πολύκαρπος
- Όσιος Γρηγόριος ο εν Νικομήδεια ασκήσας
- Αγία Θεοδώρα η Παρθενομάρτυρας
- Αγία Ebba η Οσιοπαρθενομάρτυρας η Νέα
- Άγιος Γεώργιος Επίσκοπος Αζκουρίας
- Άγιος Σάββας Αρχιεπίσκοπος Σουρώζ